به گزارش شاهد جوان، اسب يكي از مفيدترين حيوان‌ها در طول تاريخ بشري و نخستين حيواني است كه وارد مسابقات ورزشي شده است. در گذشته‌هاي بسيار دور، از اين حيوان براي انتقال قبايل مختلف از جايي به جاي ديگر و حمل بار استفاده مي‌شد. با گذشت زمان و شكل‌گيري تمدن‌ها، نقش اين حيوان در هنگام لشكركشي حكومت‌ها به سرزمين‌هاي يكديگر پررنگ شد؛ به طوري‌كه تمامي ارتش ها گروهي سواركار زبده و مجهز به سلاح‌هاي مختلف را به عنوان «سواره نظام» به خدمت گرفتند.
گاه‌شمار
55 ميلادي ـ فتح انگلستان توسط سربازان «ژوليوس سزار» امپراتور روم؛ انگليسي‌ها از طريق روميان با اسب آشنا شدند و روز به روز به علاقه‌مندان اسب‌سواري افزوده شد.
210 ـ برگزاري اولين مسابقه بين نژادهاي مختلف اسب در كشور انگلستان؛ اين مسابقه ابتكار روميان بود و در پايان آن، اسب‌هاي «نژاد عربي» به پيروزي رسيدند.
1174 ـ نخستين مسابقة اسب‌سواري كه از قوانين ثابتي پيروي مي‌كرد، در لندن برگزار شد.
1685 ـ اولين ركوردگيري اسب‌دواني در انگلستان انجام شد. هدف از اين ركوردگيري، كشف پاسخ اين سؤال بود كه آيا اسبي سريع‌تر از اسب نژاد عرب مي‌دود.
1714 ـ نخستين مسابقات اسب‌دواني كه در آن شرط‌بندي صورت گرفت.
1750 ـ اسب‌سواران به منظور استفاده از نجربيات يكديگر و مطرح كردن پيشنهادها براي بهبود شرايط مسابقات در محل‌هايي مخصوص گرد هم آمدند.
1773 ـ چاپ اولين تقويم سالانة اسب‌سواري در انگلستان؛ اين تقويم حاوي اطلاعات دقيقي دربارة قوانين و زمان برگزاري مسابقات بود.
1875 ـ آغاز مسابقات دربي كنتاكي از ايالات متحده؛ اين رقابت‌ها همچنان برگزار مي‌شود و مهم‌ترين مسابقات كشور آمريكاست.
1912 ـ اسب‌سواري وارد بازي‌هاي المپيك شد.
اصطلاحات تخصصي
يورتمه: حالتي بين دويدن و راه رفتن اسب؛ در حالت يورتمه، اسب به شكل ملايم و آرام مي‌دود.
چهارنعل: حركت اسب با بالاترين سرعت ممكن را چهار نعل مي‌گويند. اين حركت معمولاً در مسابقاتي ديده مي‌شود كه يك سواركار بايد زودتر از بقيه از خط پايان عبور كند.
چابك‌سوار: سواركار ماهر و چابك در مسابقات اسب سواري كورس را چابك‌سوار مي‌نامند.
كورس: رقابتي كه طي آن، اسب‌ها در يك رديف قرار مي‌گيرند و به طور هم‌زمان، مسابقه را آغاز مي‌كنند. در مسابقة كورس، هدف همة سواركاران عبور از خط پايان مسير به عنوان نخستين سواركار است.
اسپريس: ميدان (پيست) اسب‌دواني
نعل: آهني هلالي شكل كه با ميخ به سم (كف پاي) اسب مي‌كوبند تا سُم در اثر برخورد با سنگ و اشياي روي زمين آسيب نبيند.
ساز و برگ: لوازم سواركاري را مي‌گويند كه شامل زين، ركاب، مهميز و دهنة اسب است.
زين: پارچه‌اي ضخيم و چرمي است كه بر گردة اسب قرار مي‌دهند و سواركار روي آن مي‌نشيند. وجود زين، نه تنها به تعادل سواركار كمك مي‌كند بلكه مانع رسيدن عرق اسب به سواركار مي‌شود.
ركاب: دو حلقة آهني كه با تسمه به زين محكم مي‌شوند و نقش پلّه را براي رفتن سواركار به پشت اسب ايفا مي‌كنند.
مهميز: قطعه آهني كه به پاشنة كفش سواركار متصل است و سواركار با زدن آن به پهلوي اسب، سبب مي‌شود كه اسب سريع‌تر حركت كند.
دهنه: قطعه آهني كه به دو طرف آن طنابي چرمي متصل است و اين طناب در دهان اسب قرار مي‌گيرد. سواركار طناب را در دست مي‌گيرد و با كمك آن، دستورات لازم را به اسب مي‌دهد.
اسب در فرهنگ ايراني
آريايي‌ها در هنگام ورود به ايران، با استفاده از اسب‌هاي خوب و تندروي خود موفق شدند بر قبايل و مردم بومي غلبه كنند و در سرزمين جديد ساكن شوند. در بين آريايي‌ها رسم بر آن بود كه در هنگام دفن اجساد مردگان، اسب كسي را كه مرده بود نيز همراه با او دفن مي‌كردند تا در عالم پس از مرگ نيز بتواند اسب‌سواري كند.
اسب در كلمات ايراني
اهميت اسب در فرهنگ ايران باستان به حدي بود كه عبارت اسپَ يا اسب وارد بسياري از كلمات فارسي شد. از جمله:
*گرشاسب = گرش + اسپ (دارندة اسب لاغر و از كارافتاده)
*طهماسب (اسب فربه و نيرومند)
*اسپست (يونجه)
*اسپهند (سردار سواره نظام)
رقابتهای پرش با اسب
معمولاً مسابقات پرش در دو راند و مطابق دو جدول جداگانه برگزار مي‌شوند.
در روز نخست، رقابت‌ها مطابق جدول c (جدول سرعت) برگزار مي‌شود. طبق اين جدول، مسير بايد در دو دقيقه به پايان برسد و درصورتي‌كه ورزشكار زماني بيشتر از 120 ثانيه بر جاي نهد، در ازاي هر ثانيه يك خطا به خطاهاي او اضافه مي‌شود. اگر مانعي نيز در اثر اصابت پاي اسب به زمين بيفتد، چهار ثانيه به زمان ورزشكار افزوده خواهد شد.
در راند دوم، مسابقات مطابق جدول A برگزار مي‌شوند.( در این رقابت انداختن هر مانع 4 خطا برای سوارکار به همراه دارد) مجموع زمان‌ها و خطاهاي ورزشكاران در دو جدول محاسبه مي‌گردد و قهرمان مسابقه نيز تعيين مي‌شود.
درصورتي‌كه مسابقات در يك روز برگزار شود، نحوة قرار گرفتن موانع در مسير تغييري نخواهد كرد امّا اگر مسابقات در دو روز برگزار شوند، مي‌توان طراحي مسير را تغيير داد و موانع را در نقاطي متفاوت با مسير اوليه گذاشت.
با توجه به سختي كار سواركار، در صورت عبور او از مانع بدون خطا، موزيك مخصوصي نواخته خواهد شد.
موانع مسابقه
در رقابت‌هاي پرش با اسب، موانع به سه شكل طراحي مي‌شوند؛ اگر سه مانع پشت سر هم قرار داشته باشند و اسب پس از فرود آمدن از يك مانع، لازم باشد كه از مانع دوم و سوم هم بپرد، آن سه مانع را تريپل (Tripple) سه تايي مي‌گويند.
موانع دو تايي (دو مانع نزديك به هم) را «اُكسر (Oxer)» و موانعي را كه به صورت انفرادي (تكي) باشند، «ورتيكال (Vertical)» مي‌نامند. موانع دو تايي وسه تايي شامل ميله‌هايي هستند كه روي هم قرار گرفته‌اند امّا موانع ورتيكال به شكل‌هاي مختلفي از جمله ميله، ديوار و نرده طراحي مي‌شوند.
در زير برخي از مانع‌هاي تكي حوضچه‌اي از آب قرار داده شده است؛ اين موانع را «ليورپول» مي‌نامند. به موانع ديواري هم «پُل» مي‌گويند.
در هر مسابقه، طراح موانع مي‌تواند بر حسب سليقة خود موانع را به شكل‌هاي ديگري نيز طراحي كند امّا نبايد در ارتفاع موانع تغييري به وجود آورد؛ مثلاً، آخرين مانع بايد سه تايي باشد. ارتفاع موانع «اُكسر» نيز با هم متفاوت است؛ مثلاً ميله‌هاي جلويي مانع اوكسر 140 و ميله‌هاي عقب آن 150 سانتي‌متر ارتفاع دارند.
آيا مي‌دانيد؟
سواركاري تنها ورزش دنياست كه در آن، گروهي ورزشكار از سراسر دنيا مي‌توانند با هم مسابقه بدهند؛ بدون آنكه نياز داشته باشند به محلّي خاص سفر كنند! به اين نوع رقابت‌ها «رقابت از راه دور» مي‌گويند. سختي حمل‌و نقل اسب‌ها سبب شده است تا فدراسيون جهاني اسب‌سواري، اين مسابقات را طراحي كند. در اين رقابت‌ها، سواركاران در تاريخي معين در كشور خود در مسابقة پرش با اسب شركت مي‌كنند. نتايج اين رقابت‌ها به فدراسيون جهاني ارسال مي‌گردد تا برندة مسابقه مشخص شود.
تمام كشورهاي شركت‌كننده در اين مسابقه بايد، قوانين اعلام شده از طرف فدراسيون بين‌المللي اسب‌سواري را رعايت كنند تا مسابقه در نقاط مختلف دنيا به يك شكل برگزار شود.
«رقابت‌هاي از راه دور» معمولاً براي گروه‌هاي سنّي جوان و نوجوان برگزار مي‌گردند.
نویسنده: مهدی زارعی
بیشتر بخوانید: آشنایی با ورزش پينت‌بال
انتهای پیام/
