ابوعلی سینای دوم؛
ابوعلی سینای دوم
نام کامل او «ابوالحسن علاءالدین علی بن ابیالحزم القَرَشی الدمشقی» است. دانشمند مسلمانی که به بیشتر علوم زمان خود مسلط بود. او در سال ۱۲۱۳ میلادی در ناحیه «قَرَش» سوریه به دنیا آمد. در دمشق رشد یافت. پس از آموختن خواندن و نوشتن و علوم مقدماتی، به یادگیری طب پرداخت. پس از تحصیل طب، به قاهره رفت و آنجا در بیمارستانی به نام «منصوری» و چند مرکز علمی دیگر، شروع به تدریس کرد. علاقهاش به تدریس به قدری زیاد بود که در خانه نیز مجالس درس تشکیل میداد.
ابن نفیس نه تنها در تاریخ پزشکی، بلکه در علم فقه و اصول، حدیث، منطق و ادب نیز جایگاه والایی دارد. آنچه در سده اخیر موجب شهرت و توجه دانشمندان به وی شده، آگاهی او از گردش ریوی یا گردش کوچک خون است که نشان میدهد باید در انتساب این کشف به «ویلیام هاروی» انگلیسی که در سده شانزده ـ سه قرن پس از ابن نفیس ـ میزیسته تردید کرد. نخستین بار یک دانشجوی مصری دانشکده پزشکی فرایبورگ آلمان به نام محییالدین تطاوی ( ۱۸۹۶ـ ۱۹۴۵) در کتابخانه برلین به نسخهای از شرح تشریحالقانون ابن نفیس دست یافت که این نظریه در آن مطرح شده بود. تطاوی رساله دکترای خود را با عنوان « گردش ریوی خون از نظر نفیس قرشی» بر اساس این کتاب تهیه کرد که بحثهای بسیار برانگیخت.
آثار او در پزشکی غالبا شامل شرح برخی از کتابهای حکیمان بزرگی مانند بقراط، جالینوس و مفصلتر از همه،آثار ابن سیناست و به خاطر همین به او ابن سینای دوم لقب دادهاند. وی در تشریح اندامها، ضمن نقد نظریه جالینوس مبنی بر وجود منافذی میان بطن راست و چپ قلب، یادآور شده است که خون از بطن راست و از طریق یک شریان به سوی ریه رفته و پس از اختلاط با هوا از راه شریان دیگری به بطن چپ وارد میشود. او ضمن اثبات انقباض و انبساط قلب و لزوم تلطیف خونی که از قلب میآید به وسیله هوای درون ریه و بزرگتر بودن بطن چپ از بطن راست، به رد نظریه ابن سینا درباره وجود سه بخش در قلب پرداخته است.
ابن نفیس سرانجام پس از چند روز بیماری درهفده دسامبر ۱۲۸۸میلادی در قاهره درگذشت و شاگردش «صفیالفتح مسیحی» در سوگ او شعری سرود. از وی ثروت بسیاری نیز بر جای مانده بود که چون زن و فرزندی نداشت، املاک و کتابخانهاش را وقف بیمارستان منصوری کرد.
کتاب جامع فن طبابت، المختار من الاغذیه، موجز القانون(شرح کتاب قانون ابنسینا)، شرحی بر کتاب طبیعت انسان ( نوشته بقراط حکیم)، الشافی و... از آثار این دانشمند نامدار هستند.
لیلا جلیلی
انتهای مطلب/